Ο κανόνας είναι: Ένας κάνει, ένας κρίνει. Αυτός που κάνει, κρίνει κάποιον άλλο και αυτός που κρίνει, κρίνεται!!!!
Μπέρδεμα; Πραγματικότητα και μάλιστα… επικίνδυνη.
Κριτικοί θεάτρου, κινηματογράφου, τηλεόρασης, κουζίνας… Κριτικοί της ζωής των άλλων. Τις περισσότερες φορές με έλλειψη γνώσεων γι αυτό που κριτικάρουν και με κακή… προδιάθεση.
Η κριτική θα έπρεπε να είναι τέχνη από μόνη της. Αν και στην πραγματικότητα συνήθως είναι αυτή που μαστιγώνει την Τέχνη και εκεί θα εστιάσουμε. Γιατί, η κριτική η… γενικότερη είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο που δεν αναλύθηκε και δεν θα αναλυθεί ποτέ μέσα στους αιώνες…
Η τέχνη λοιπόν, σε όλες τις μορφές της, είναι η αδυναμία της κριτικής και όχι άδικα καθώς εξ ορισμού τα αποτελέσματά της έχουν υποκειμενικό χαρακτήρα. Το υποκειμενικό αφήνει πάντα πολλά περιθώρια για αναλύσεις και… καταπέλτες.
Βέβαια, στην πραγματικότητα, αυτό δεν είναι αληθές, καθώς η Τέχνη έχει κανόνες, τους οποίους θα πρέπει κάποιος να γνωρίζει για να κρίνει. Υπάρχουν κάποια βασικά στοιχεία σε μία παράσταση, σε μία ταινία, σε μία εικαστική δημιουργία, ακόμα και σε ένα τηλεοπτικό πριόν, τα οποία μπορεί κανείς, εάν έχει τη σχετική γνώση, να αναζητήσει, να μελετήσει και να… αποφανθεί.
Το πρόβλημα της κριτικής διεθνώς είναι το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία όσων την “υπηρετούν”, αυτοαποκαλούνται με τον σχετικό τίτλο, δηλώνουν ειδικοί, χωρίς αυτό να προκύπτει από καμία εξειδίκευση. Στηριζόμενοι, στην καλύτερη περίπτωση στην προσωπική τους γνώμη και στη χειρότερη σε κάποιο συμφέρον, φτιάχνουν “ουρανούς” με… αστεράκια και αποθεώνουν ή καταρρακώνουν δημιουργίες κατά το δοκούν.
Όσο για τη γνώμη τους, αποτελεί… θέσφατο. Το είπε ο τάδε κριτικός, είναι νόμος. Σου άρεσε η παράσταση, ενώ ο ειδήμων την είχε χαρακτηρίσει κάτω του μετρίου; Έχεις πρόβλημα αισθητικής αν μη τι άλλο.
Δεν λέμε ότι ξαφνικά πρέπει να καθαιρέσουμε την κριτική και τους κριτικούς γενικότερα. Είναι και αυτοί απαραίτητοι, καθώς πάντα πρέπει να υπάρχει ένας βασικός άξονας αξιολόγησης ακόμα και στην Τέχνη.
Όμως, μην τους βάζουμε πάνω από το κοινό. Τίποτα δεν μπορεί και δεν πρέπει να μπαίνει πάνω από εκείνον για τον οποίο δημιουργούμε. Εκτός αν θεωρούμε ότι παράγουμε Τέχνη μόνο για να βρει καταφύγιο η ανάγκη μας να δημιουργήσουμε. Σε αυτή την περίπτωση πάντως, καλό θα είναι να αποφύγουμε τους θεατές, καθώς έχουν και εκείνοι ανάγκες!
Ας γυρίσουμε όμως στην κριτική. Απαραίτητη λοιπόν, αλλά με μέτρο και στο σωστό πλαίσιο.
Άλλωστε το υποκειμενικό στοιχείο -που λέγαμε πριν- ορίζει το “μου αρέσει ή όχι” στο χώρο της δημιουργίας. Και, ενώ δεν πρέπει να το ορίζει για εκείνον που κρίνει, το ορίζει σίγουρα για εκείνον που βάζει τον ευατό του στη θέση του κοινού.
Και που κανένας κριτικός δεν μπορεί να ξέρει ποια είναι αυτή η ανάγκη, για κάθε θεατή ξεχωριστά, τη συγκεκριμένη στιγμή.
Γι αυτό, ας περιοριστούν οι ειδικοί στα αντικειμένικα στοιχεία κάθε δημιουργικού αποτελέσματος και ας μείνουν σε αυτό. Η γενικότερη αίσθηση ανήκε και πάντα θα ανήκει -δικαιωματικά- στο κοινό…
