Στο αρχαίο λιμάνι της Σαλαμίνας

Το εμπορικό και ίσως πολεμικό λιμάνι του αρχαίου Δήμου της Σαλαμίνας κατόρθωσαν να χαρτογραφήσουν Έλληνες αρχαιολόγοι, σύμφωνα με τους οποίους είναι αυτό όπου συγκεντρώθηκαν τμήματα του ελληνικού στόλου πριν από την ιστορική ναυμαχία του 480 π.Χ. και τη νίκη επί των Περσών.

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του υπουργείου Πολιτισμού η έρευνα πραγματοποιήθηκε στην περιοχή Αμπελακίου-Κυνόσουρας, από 20μελή επιστημονική ομάδα της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων, του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών, με τη συμμετοχή του Εργαστηρίου Θαλάσσιας Γεωλογίας και Φυσικής Ωκεανογραφίας του Πανεπιστημίου Πατρών, με κύρια οικονομική υποστήριξη από το Βρετανικό Ίδρυμα Honor Frost.

Κύριο πεδίο της έρευνας του 2016 αποτέλεσε το εσώτερο (δυτικό) τμήμα του Όρμου του Αμπελακίου, όπου πιθανότατα βρισκόταν ο εμπορικός και πολεμικός λιμένας της Κλασικής και Ελληνιστικής πόλης-δήμου της Σαλαμίνος, τον σημαντικότερο και πλησιέστερο του Αθηναϊκού κράτους, μετά από τους τρεις λιμένες του Πειραιώς (Κάνθαρο, Ζέα, Μουνιχία).

Εκτιμάται ότι εκεί συγκεντρώθηκε τμήμα του ενωμένου ελληνικού στόλου την παραμονή της μεγάλης ναυμαχίας και ο χώρος γειτνιάζει με τα σημαντικότερα μνημεία της Νίκης: το «πολυάνδρειον» (τύμβος) των Σαλαμινομάχων και το «Τρόπαιον», επί της Κυνόσουρας.

Από την έρευνα επιβεβαιώθηκε ότι και στις τρεις πλευρές του Όρμου του Αμπελακίου (βόρεια, δυτική και νότια) διατηρούνται καταβυθισμένες αρχαιότητες, οι οποίες σταδιακά βυθίζονται και αναδύονται, ανάλογα με τη μεταβολή της στάθμης της θάλασσας, η πτώση της οποίας, ιδιαίτερα τον μήνα Φεβρουάριο, φθάνει το μισό μέτρο.

Οι αρχαιολόγοι αναγνώρισαν τόσο στον αιγιαλό όσο και στα ρηχά νερά λιμενικές δομές, οχυρωματικές κατασκευές και διάφορες κτιριακές εγκαταστάσεις.

Χάρη στην αεροφωτογράφηση, τη φωτογραμμετρική επεξεργασία και την τοπογραφική και αρχιτεκτονική τεκμηρίωση όλων των ορατών στοιχείων, προέκυψε ο πρώτος ενάλιος αρχαιολογικός χάρτης της περιοχής, στον οποίο θα βασιστούν οι έρευνες που θα γίνουν τα επόμενα έτη.

Χάρη στη γεωφυσική και γεωαρχαιολογική έρευνα, από την ομάδα του Πανεπιστημίου Πατρών, εντοπίστηκαν δεδομένα που αναμένεται να συμβάλουν σημαντικά στην ανασύνθεση της παράκτιας παλαιογεωγραφίας της περιοχής.

Στη θαλάσσια και εν μέρει βαλτώδη έκταση στην βορειοδυτική πλευρά του Όρμου βρέθηκαν μακρύς τοίχος (βραχίονας) εντυπωσιακού μήκους (160 μ. περίπου), στο πέρας του οποίου υπάρχει κυκλικός αμυντικός πύργος διαμέτρου 7 μ. (τύπος γνωστός από άλλους οχυρωμένους λιμένες), και στα ανατολικά, νεώτερος μόλος (μήκους 48 μ.), κατασκευασμένος με αρχαίο οικοδομικό υλικό, ενδεχομένως επάνω σε αρχαίο υπόβαθρο.

Στα δυτικά του νεώτερου μώλου αποκαλύφθηκε, με επιφανειακό καθαρισμό, σειρά μεγάλων καλά λαξευμένων δόμων, στον άξονα Β.-Ν. και σε μήκος 12 μ. περίπου, που φαίνεται να ανήκει σε στιβαρή και επιμελημένη κτηριακή ή άλλη δομή, πιθανώς δημοσίου χαρακτήρα.

Δυτικότερα τεκμηριώθηκε η ύπαρξη μεγάλης επιμήκους κατασκευής, διαστάσεων 21 x 9,20 μ. περίπου.

Στη νότια πλευρά του Όρμου εντοπίστηκαν, από τα δυτικά προς τα ανατολικά, λιθορριπές (κυματοθραύστες), μόλος μήκους 40μ. και μακρός τοίχος (μήκους 30 μ. περίπου) παράλληλος προς την ακτή, με συναπτόμενη τετράγωνη, ίσως πυργοειδή κατασκευή, διαστάσεων 6 x 6 μ.

Επίσης, πραγματοποιήθηκε περισυλλογή επιφανειακών χαρακτηριστικών ευρημάτων στη βόρεια και στη δυτική πλευρά του Όρμου, που απέδωσε πλήθος θραυσμάτων εμπορικών (οξυπύθμενων) αμφορέων και άλλων αγγείων διαφόρων περιόδων, 1 χάλκινο νόμισμα Κορίνθου του 4ου αι. π.Χ. και μικροαντικείμενα.

Εξ αυτών, το μεγαλύτερο ποσοστό της επιφανειακής κεραμικής χρονολογείται στην Κλασική και στην Ελληνιστική Εποχή και οπωσδήποτε συνδέεται με τη λειτουργία των κύριων εγκαταστάσεων του λιμένος της Σαλαμίνος κατά τις ακμαιότερες φάσεις της ιστορίας της αρχαίας Αθήνας.

efsyn.gr