Τα δύο διλήμματα της Νέας Δημοκρατίας

Γράφει ο Θεόδωρος Κουτρούκης

Επίκ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Θράκης

Το 1996 το κυβερνών ΠΑΣΟΚ έπρεπε να επιλέξει αρχηγό, καθώς ο ιδρυτής του Α. Παπανδρέου εγκατέλειψε τα εγκόσμια. Ο Ά. Τσοχατζόπουλος διέθετε τότε μεγάλη επιρροή στο κόμμα και πολλοί ανέμεναν ότι θα κερδίσει εύκολα την εσωκομματική αναμέτρηση. Τελικά, σε μια επίδειξη πανίσχυρου ενστίκτου αυτοσυντήρησης οι τότε σύνεδροι του ΠΑΣΟΚ δεν διάλεξαν τον εκλεκτό του σκληρού κομματικού μηχανισμού αλλά εκείνον που έδειχνε ότι θα μπορούσε να διατηρήσει το κόμμα στην εξουσία. Πράγματι, ο Κ. Σημίτης, κέρδισε δύο εκλογικές αναμετρήσεις και κυβέρνησε για οκτώ συναπτά έτη.

Θεόδωρος Κουτρούκης

Στις πρόσφατες εκλογές της αντιπολιτευόμενης ΝΔ, επικράτησε το ίδιο σύνδρομο: εκείνο της ταχύτερης δυνατής επιστροφής στη νομή της εξουσίας. Μολονότι ο Β. Μεϊμαράκης ήταν ήδη -διορισμένος- επικεφαλής του κομματικού μηχανισμού, έχασε τη μητέρα των εσωκομματικών μαχών. Ο Κυριακός Μητσοτάκης, ίσως να μην είχε αντίστοιχα ερείσματα στον κομματικό μηχανισμό, ωστόσο ενσάρκωσε τον άνεμο της -πιθανολογούμενης- γρήγορης επιστροφής της ΝΔ σε κυβερνητικούς θώκους.

Οι παράλληλοι βίοι των, άλλοτε, πανίσχυρων εταίρων του δικομματισμού επιβεβαιώνουν μια απλή αλήθεια: στα κόμματα που η ανάδειξη αρχηγού συνοδεύεται από ισχυρή πιθανότητα διανομής κυβερνητικής επιρροής στα στελέχη ή προνομίων στα απλά μέλη, η επιλογή ηγέτη δεν γίνεται με κριτήριο την ιδεολογία ή την διαχείριση του κομματικού μηχανισμού.

Ο σιδηρούς νόμος της κομματικής αυτοσυντήρησης υπαγορεύει πως αρχηγός θα εκλεγεί αυτός που φέρεται ως ο καλύτερος «κουβαλητής» κυβερνητικών αξιωμάτων, θέσεων επιρροής ή ακόμη και απλών θέσεων εργασίας στα μέλη και τους φίλους του κόμματος.

Ο νέος αρχηγός της ΝΔ φαίνεται πως μπορεί να επιλέξει μεταξύ δύο δρόμων. Ο πρώτος θα ήταν να προχωρήσει σε ήπιες αλλαγές, να συσπειρώσει το παραδοσιακό εκλογικό ακροατήριο της ΝΔ και απλώς να περιμένει την αναμενόμενη εκλογική φθορά του ΣΥΡΙΖΑ που -δεδομένου του εκλογικού νόμου- θα έδινε στο πρώτο κόμμα το bonus των επιπλέον εδρών και θα διασφάλιζε την πρωτοκαθεδρία της ΝΔ σε κάποιο εκλογικό σχήμα (τακτική «ώριμου φρούτου»).

Ο δεύτερος δρόμος θα ήταν να επιχειρήσει να δρομολογήσει τη μετεξέλιξη της ΝΔ από ένα συντηρητικό και εν πολλοίς παραδοσιοκρατικό κόμμα σε ένα σύγχρονο φιλελεύθερο κίνημα που θα απομονώσει τις ακροδεξιές φωνές και θα εγκιβωτίσει τις μεταρρυθμιστικές δυνάμεις του Κέντρου (οι ανένταχτοι κεντρογενείς ψηφοφόροι ήταν πιθανότατα εκείνοι που του χάρισαν τη νίκη). Προϋπόθεση για τη δεύτερη εξέλιξη θα ήταν να ανοίξει -επιτέλους- ένας σοβαρός και υπεύθυνος διάλογος για τα αίτια που οδήγησαν το κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής σε ατραπούς ανερμάτιστης δημοσιονομικής πολίτικής (τα χρόνια 2004-09) και ανεύθυνου λαϊκισμού (κυρίως την περίοδο 2010-11), όπως και σε άλλες ατυχείς επιλογές προσώπων και πολιτικών.

Τα μέλη και οι φίλοι απάντησαν δίλημμα που τέθηκε ενώπιον τους στις 10 Ιανουαρίου. Τώρα ήρθε η ώρα να απαντήσει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στο δικό του.