Η γιορτή του Άγιου Ανδρέα έχει ιδιαίτερη σημασία για τους πιστούς σε όλη της Ελλάδα.
Τον αποκαλούμε και Πρωτόκλητο τον Απόστολο Ανδρέα, καθώς μαζί με τον αδελφό του Πέτρο, κλήθηκαν να ακολουθήσουν τον Ιησού.
Η γιορτή συμπίπτει με την τελευταία μέρα του φθινοπώρου και στη συνέχεια «αντριεύει το κρύο». Είναι γιορτή συνδεδεμένη στενά με την γεωργία και την παραγωγή. Η λαϊκή λατρεία του περιλαμβάνει πλήθος δοξασιών, εθίμων, θαυμάτων ακόμα και δεισιδαιμονιών.
Είναι ο πολιούχος Άγιος της Πάτρας καθώς εκεί μαρτύρησε ύστερα από το αποστολικό του έργο στη Σκυθία (Νότια Ρωσία), Ήπειρο, Θράκη και πολλές περιοχές της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως, τιμά τον Απόστολο Ανδρέα ως ιδρυτή του και πρώτο επίσκοπο του Βυζαντίου.
Ο Απόστολος Ανδρέας έφτασε από τη Θεσσαλία στην Αχαΐα, όπου ίδρυσε εκκλησία και κατόρθωσε να προσηλυτίσει στον Χριστιανισμό τη Μαξιμίλλα, σύζυγο του ανθύπατου Αιγεάτη, θεραπεύοντάς της από μια ανίατη ασθένεια. Τότε ο Ρωμαίος αξιωματούχος εξοργίστηκε και διέταξε να σταυρωθεί σε σταυρό σχήματος Χ, που ονομάστηκε από τότε «Σταυρός του Αγίου Ανδρέα».
Η σταύρωση του Αγίου Ανδρέα έγινε το 62 μ.Χ., σε ηλικία 80 χρόνων. Πριν από τη σταύρωση οι Πατρινοί ζητούσαν με επιμονή να ελευθερωθεί. Εκείνος όμως τους εξηγούσε ότι γι’ αυτόν ο θάνατος ήταν χαρά, αφού έτσι θα βρισκόταν κοντά στον Θεό. Ο Ρωμαίος Αιγεάτης, για να αποφύγει τις ταραχές, του έδωσε χάρη όμως ο άγιος την αρνήθηκε. Την ώρα του μαρτυρίου συμβούλευσε τους Χριστιανούς να είναι στερεωμένοι στην πίστη τους, συγχώρησε τους σταυρωτές του και ευλόγησε όλους τους συγκεντρωμένους. Όσο για τον Αιγεάτη που είχε συλλάβει και θανατώσει τον Άγιο Ανδρέα, σύμφωνα με την παράδοση, έχασε τα λογικά του και αυτοκτόνησε πέφτοντας με το άλογό του από κάποιο ψηλό σημείο που λέγεται ότι είναι Ψηλαλώνια.
Το λείψανό του, που ενταφίασε και φύλαξε η Μαξιμίλλα, μεταφέρθηκε το 357 στο ναό των Αγίων Αποστόλων στην Κωνσταντινούπολη. Οι σταυροφόροι πήραν τμήματα του λειψάνου και τα μετέφεραν στο Αμάλφι της Καμπανίας. Το 1461 ο δεσπότης του Μυστρά Θωμάς Παλαιολόγος, για να μην πέσει στα χέρια των Οθωμανών το παρέδωσε στον Πάπα Πίο Β’, ο οποίος το εναπόθεσε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στη Ρώμη.
Πέρασαν εκατοντάδες χρόνια μέχρι που στις 26 Σεπτεμβρίου 1964, ως χειρονομία καλής θελήσεως του Πάπα Παύλου ΣΤ’ προς τους Ορθοδόξους, η κάρα του Αποστόλου Ανδρέα επιστράφηκε στην Πάτρα, ενώ στις 19 Ιανουαρίου του 1980 επιστράφηκε και ο Σταυρός του.
Στον περίλαμπρο ναό της αχαϊκής πρωτεύουσας φυλάσσονται πλέον τα ιερά κειμήλια. Ο Άγιος Ανδρέας της Πάτρας είναι ο μεγαλύτερος ναός της Ελλάδας και τρίτος μεγαλύτερος των Βαλκανίων.
Είναι βυζαντινού ρυθμού, έχει εμβαδόν 1800 τμ. Στον κεντρικό θόλο δεσπόζει ένας επίχρυσος 5μετρός σταυρός και στους υπόλοιπους θόλους υπάρχουν 12 μικρότεροι που συμβολίζουν τον Ιησού και τους Αποστόλους. Ο διάκοσμος είναι βυζαντινής τεχνοτροπίας και η κατασκευή του ξεκίνησε το 1908 με τον αρχιτέκτονα Αναστάσιου Μεταξά. Ακολούθησε ο Γεώργιος Νομικός, όμως αποπερατώθηκε και εγκαινιάστηκε 66 ολόκληρα χρόνια αργότερα, το 1974.
