Είμαι σίγουρη ότι συμφωνείτε.
Ή μάλλον, θα συμφωνήσετε μόλις μάθετε ότι η Σάρα Σκιναζί ήταν η Ρόζα Εσκενάζυ, η διάσημη Ελληνίδα, εβραϊκής καταγωγής, τραγουδίστρια του Ρεμπέτικου και της παραδοσιακής μουσικής.
Μια γυναίκα ρεμπέτισσα στη ζωή…
Μια παρουσία πληθωρική…
Και μια φωνή μέχρι και σήμερα αξεπέραστη…
Η Ρόζα κυριάρχησε για μισό αιώνα στα μουσικά κέντρα -από τα τέλη της δεκαετίας του 1920 έως τη δεκαετία του 1970- και το όνομά της, εκείνο που αυτή επέλεξε, έγινε συνώνυμο του Ρεμπέτικου…
Γεννήθηκε ως Σάρα Σκιναζί, κόρη ενός παλιατζή, σε μια φτωχή εβραϊκή σεφαραδίτικη οικογένεια της Κωνσταντινούπολης.
Η οικογένεια Σκιναζί
Ήταν το μόνο κορίτσι, με δύο αδερφούς.
Το πότε γεννήθηκε έμεινε πάντα ένα άλυτο μυστήριο, καθώς εκείνη σ’ ολόκληρη τη διάρκεια της καριέρας της έκρυβε την πραγματική ημερομηνία της γέννησής της και ισχυριζόταν ότι γεννήθηκε το 1910. Όμως, στην πραγματικότητα, ήταν κατά τουλάχιστον μια δεκαετία μεγαλύτερη και το πιθανότερο είναι ότι γεννήθηκε ανάμεσα στο 1895 και το 1897…
Όταν στις αρχές του προηγούμενου αιώνα η οικογένεια μετακόμισε στην υπό Οθωμανική κυριαρχία Θεσσαλονίκη, η Ρόζα μαθαίνει και τα πρώτα –και τα μόνα- της γράμματα, από μια κοπέλα της γειτονιάς, που δίδασκε γραφή και ανάγνωση σε διάφορα κορίτσια.
Κάποια στιγμή η οικογένεια αναγκάστηκε να χωριστεί –για οικονομικούς λόγους- και εκείνη με την μητέρα της και τον ένα αδελφό της πήγαν στην Κομοτηνή.
Εκεί αρχίζουν ουσιαστικά όλα…
Οι Τούρκοι ιδιοκτήτες μιας τοπικής ταβέρνας ακούν μια μέρα την Ρόζα να τραγουδά και της ζήτησαν να εμφανιστεί στο κέντρο τους.
Αυτό βέβαια δεν έγινε ποτέ, καθώς η μητέρα της δεν το επέτρεψε, αλλά η ιδέα είχε πια μπει στο μυαλό της.
Θα γινόταν τραγουδίστρια και χορεύτρια…
Αυτό θα γινόταν κάποια χρόνια αργότερα.
Πριν όμως από αυτό θα ερχόταν η αλλαγή του ονόματός της.
Ή, για να πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά, θα ερχόταν ο έρωτας…
Η έφηβη Σάρα ερωτεύτηκε τον Γιάννη Ζαρντινίδη, έναν πλούσιο άνδρα που προερχόταν από μια από τις πιο εύπορες οικογένειες της Καππαδοκίας. Η οικογένεια του δεν ενέκρινε τη σχέση αυτή, θεωρώντας τη Σάρα αμφιβόλου ηθικής και έτσι οι δύο νέοι κλέφτηκαν γύρω στο 1913 και η Σάρα άλλαξε το όνομά της σε Ρόζα, το όνομα με το οποίο έγινε γνωστή στη διάρκεια της καριέρας της.
Ο Ζαρντινίδης πέθανε από άγνωστη αιτία γύρω στο 1917, αφήνοντας τη Ρόζα με ένα μικρό παιδί, τον Παράσχο.
Συνειδητοποιώντας η Ρόζα ότι δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει την καριέρα της και να μεγαλώνει ταυτόχρονα ένα παιδί, το παρέδωσε στο οικοτροφείο του Αγίου Ταξιάρχη στην Ξάνθη (με τον γιο της, ο οποίος έγινε ανώτερος αξιωματικός στην Ελληνική Αεροπορία, επανασυνδέθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, αφότου τη βρήκε στην Αθήνα το 1935).
Μετά το θάνατο του Ζαρντινίδη, βρίσκουμε τη Ρόζα στην Αθήνα να εργάζεται ως χορεύτρια. Τότε γνωρίζει δύο αρμένισες καλλιτέχνιδες του καμπαρέ, τη Σεραμούς και τη Ζαμπέλα, που ξεχώρισαν τη Ρόζα επειδή μιλούσε τουρκικά και είχε ταλέντο στο τραγούδι.
Σε ένα από τα πανηγύρια της εποχής
Η Ρόζα ξεκινά να τραγουδά και την ακούει ο Παναγιώτης Τούντας…
Η καριέρα της Ρόζας Εσκενάζυ ξεκινά…
Πολύ γρήγορα, το 1928 ηχογραφεί για τη Columbia, το «Μαντίλι Καλαματιανό» και το «Κόφτηνε Ελένη την Ελιά» και έως τα μέσα της δεκαετίας του 1930, έχει ηχογραφήσει σχεδόν 300 τραγούδια.
Λίγο μετά τις πρώτες ηχογραφήσεις, εμφανίζεται στο κέντρο «Ταΰγετος».
Το 1931 υπογράφει αποκλειστικό συμβόλαιο με την Columbia Records, σύμφωνα με το οποίο έπρεπε να γραμμοφωνεί 40 τραγούδια τον χρόνο και να λαμβάνει 5% για καθένα δίσκο που πουλιόταν. Την εποχή εκείνη, ήταν η μοναδική τραγουδίστρια που είχε συνάψει συμφωνία για ποσοστά με μια δισκογραφική εταιρεία…
Την περίοδο της κατοχής, άνοιξε το δικό της μουσικό κέντρο, το «Κρυστάλ», μαζί με τον γιο της τον Παράσχο, με τον οποίο είχαν πλέον επανασυνδεθεί. Μολονότι ήταν Εβραία, κατάφερε να βγάλει ένα πλαστό πιστοποιητικό γεννήσεως.
Εκείνο που διασφάλισε ουσιαστικά την προστασία της ήταν η σχέση της με έναν Γερμανό αξιωματικό. Πολλοί θέλησαν να τη χαρακτηρίσουν συνεργάτιδα των Γερμανών, αλλά στην πραγματικότητα εκείνη χρησιμοποίησε την προνομιούχο θέση της για να στηρίξει την ελληνική Αντίσταση. Το 1943 η κάλυψή της κατέρρευσε και τη συνέλαβαν. Παρέμεινε τρεις μήνες στη φυλακή και στη συνέχεια την άφησαν ελεύθερη, μετά από τις συντονισμένες προσπάθειες του Γερμανού εραστή της αλλά και του γιου της…
Μετά τον πόλεμο, η καριέρα της εκτινάχθηκε και στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και πλέον η Ρόζα ήταν η μεγάλη κυρία κυρίως του Ρεμπέτικου τραγουδιού.
Το 1949, τραγουδούσε στην Πάτρα, όταν χρειάστηκε να βγάλει καινούρια ταυτότητα. Στο αστυνομικό τμήμα συνάντησε τον Χρήστο Φιλιππακόπουλο, έναν νεαρό αξιωματικό της αστυνομίας, παρά το ότι ήταν περίπου 30 χρόνια νεότερός της, οι δυο τους ερωτεύτηκαν και έμειναν μαζί έως το τέλος της ζωής της Ρόζας.
Η τελευταία της εμφάνιση στη σκηνή ήταν στην Πάτρα, το Σεπτέμβριο του 1977.
Μόλις ένα χρόνο πριν, το 1976, βαπτίστηκε Ορθόδοξη Χριστιανή και πήρε το όνομα Ροζαλία Εσκενάζυ.
Τα τελευταία χρόνια της ζωής της στο σπίτι της στην Κηπούπολη, μαζί με τον Χρήστο Φιλιππακόπουλο. Εκείνη έπασχε από τη νόσο του Aλτσχάιμερ…
Το καλοκαίρι του 1980 έπεσε κάτω και έσπασε το γοφό της. Έμεινε στο νοσοκομείο για τρεις μήνες, επέστρεψε για λίγο καιρό στο σπίτι της, αλλά στη συνέχεια ξαναβρέθηκε σε μια ιδιωτική κλινική εξαιτίας μιας μόλυνσης.
Έ
φυγε από τη ζωή στις 2 Δεκεμβρίου του 1980.
Την έθαψαν σε έναν πρόχειρο τάφο στο χωριό Στόμιο Κορινθίας και μόλις το 2008, με πρωτοβουλία του πολιτιστικού σωματείου του χωριού, προστέθηκε μια επιτύμβια στήλη.
Έγραφε «Ρόζα Εσκενάζυ, Καλλιτέχνις»…
